Daha vizyona girmeden gündemi değiştiren “Hür Adam” filminde dikkatimizi çeken farklı bir konu üzerinde durmak istiyorum. Filmin bir sahnesinde Said Nursî, cezaevindeki hücresinde yanına gelen farelere yem veriyor. Evinde kedilerle arkadaşlık edip onlarla konuşuyor. Kendisini Barla’ya götüren askerin bir kuşa kurşun atttığını görünce yanlış yaptığını söylüyor. Evet Said Nursî’nin sadece hayvanlarla ve diğer mahlûkatla olan şefkati iyi bir çevre filmi olabilir. İstikbalde, “nesl-i cedid”den böyle bir filmi bekliyoruz.

Asrın çevrecisi ve şefkat kahramanı Said Nursî’den bugünkü  hayvan severlerin ders alacağı ibretli örnekler vardır. Bu yazımızda bunların bir kısmını aktarmak istiyorum.

Cezaevinde çok zor şartlar içinde iken dahi sineklerin kondukları yerlerinden rahatsız edilmesine razı olmuyor. Ve başından geçen şöyle bir hadiseyi anlatıyor: “Güz mevsiminde, sineklerin terhisat zamanına yakın bir vakittte, hodgâm insanlar, cüz’i tacizleri için sinekleri itlaf etmek üzere hapishanedeki odamızda bir ilaç istimal ettiler. Benim fazla rikkatime dokunmuştu. Odamda çamaşır ipi vardı. Bilâhare, o insanların inadına sinekler daha ziyade çoğaldılar. Akşam vaktinde, o küçücük kuşlar, o ip üstünde gayet muntazam diziliyorlardı. Çamaşır sermek için Rüştü’ye dedim: ‘Bu küçücük kuşlara ilişme; başka yere ser.’ O da kemal-i ciddiyetle, dedi ki, ‘Bu ip bize lâzımdır; sinekler başka yerde kendilerine yer bulsun’” 1

Yılanı taşla vurmak isteyen bir talebisine engel oluyor: “Üstadla beraberdik. Sonradan plaj yaptıkları yerde boğazdan koca bir yılan geliyordu. Bilek kalınlığında ve iki adam boyu. Ben taş aldım. ‘Mehmed ne ediyon?’ dedi. ‘Yılanı kovalıyorum’ dedim.. ‘O gelsin dokunmaz, sürünsün taş atmak yok’ dedi. ‘Biz’ dedi, ‘ufacık bir karıncayı öldüremeyiz, çok ufak bir mahlûku öldüremeyiz. Bize canlıları öldürmeye müsaade yok’ dedi." 2 Erek Dağında yaban elmalarını yemek isteyen talebelerine, “Bizim hisselerimiz bağlarda ve bahçelerdedir. Bizim rızkımızı Cenâb-ı Hak oralarda tayin etmiştir. Bu yabanî meyveler, yabanî hayvanların rızkıdır. Onların kısmetine dokunmamamız lâzımdır” diyerek engel olmuştur. 3 Yine bir gün talebelerinden birisinin, açık unuttuğu odasına giren bir köpeğin küpteki kavurmalarını yiyip küpü kırmaları üzerine köpeği dömek için sopa hazırladığını görünce, “Bu hayvanların gıybetini yapmayın ve helâl edin” diyerek köpeğin dövülmesine engel olmuştur. 4

Dağda gezerken bir kertenkele öldüren Molla Hamid Ekinci’ye, “Evini harap etmişsin” diye tepki verdikten sonra şu soruları soruyor: “O hayvan sana taarruz etti mi?” “O hayvanın rızkını sen mi veriyorsun?” “Senin, mülkünde mi, arazin de mi geziyordu?” “Sen mi yarattın?” “Bu hayvanların niçin yaratıldıkların, yani fıtrî vazifelerini biliyor musun?” 5

Erek Dağında bir oda yapmak isteyen talebelerinin kazı sırasında karınca yuvalarına rastlamaları üzerine Said Nursî orasını kazmamalarını, sebep olarak da “Bir ev yıkıp, bir ev yapmak olur mu?” diyor. 6 Yine avcılık yapan bir talebesini bundan vazgeçiriyor: “Ne yaparsın” diye soruyor. Avcılık. “Sizin oralarda ne hayvanlar bulunur?” “Ceylan, tavşan, ördek ve keklik.” “Her ava çıktığınızda ne kadar para masraf edersiniz?” “Bazan olur ki 50 lira da masraf yaparız” dedim. “Siz o parayla ehli hayvan alıp etini yeseniz daha iyi olmaz mı?” “Evet dedim daha iyi olur muhakkak”  7

Ayrıca, eşeğe hakaret olur gerekçesiyle ‘eşek’ değil de ‘işlek’ denmesini istiyor. 8 Ayrıca karınca yuvalarına şeker, bulgur ve ekmek vermesi de güzel örnekler. 9

Kurbanlık hayvanının kaçmaması için önce ayağını kesen ve para için hayvanlarını dövüştüren bir toplumda bu uygulamalar çok ileri bir uygulama.

Dipnotlar
1. Lâtif Nükteler, s.11, 2. Son Şahitler cild. 3 s. 35, 3. Son Şahitler cid. 1, s .201, 4. Son Şahitler cild 1, s, 200 5. Son şahitler cild 1, s. 205, 6. Son şahitler cild 1, s. 206, 7. Son Şahitler cild 1, s. 304, 8. Son şahitler cild 1, s. 419, 9. Son Şahitler cild 1, s. 251.